Autonomiczne Wertykalne Ogrody
Kim jesteśmy?
Fundacja powstała w 2015 roku i jest organizacja non profit. Pracujemy wyłącznie społecznie — Naszą misją jest przyspieszenie transformacji w stronę zielonych technologii i zrównoważonych praktyk. Łączymy innowacje, edukację i współpracę międzynarodową, by wspierać przedsięwzięcia artystyczne i ekologiczne, które realnie chronią naszą planetę.
Wesprzyj nasz projekt
Dziękujemy, że chcesz być częścią naszej misji! Twoje wsparcie pozwala nam rozwijać Autonomiczne Wertykalne Ogrody — samowystarczalne, zielone instalacje oczyszczające powietrze i upiększające przestrzeń publiczną. Dokumentacja techniczna zostanie udostępniona samorządom i osobom zainteresowanym na licencji CC BY-NC 4.0 (uznanie autorstwa) po zakończeniu pilotażu.
W ramach podziękowania oferujemy trzy specjalne pakiety darczyńców. Wybierz swój poziom, okaż solidarność z naszą sprawą i razem twórzmy świat 3.0 — bardziej zielony, odpowiedzialny i gotowy na wyzwania jutra.
Kliknij „Wspieram” i zasiej z nami przyszłość już dziś!
Autonomiczne Wertykalne Ogrody
Projekt Pilotażowy | Trzy instalacje ogrodów
Modułowe, lekkie ściany zieleni o wymiarach 1 m (szer.) × 2 m (wys.) × 0,5 m (gł.), każda wykonana z kompozytów odpornych na korozję i o małej masie. Wskazane wymiary odnoszą się do instalacji pilotażowej; istnieje jednak możliwość realizacji większych konstrukcji, a ich ostateczna skala zależy od dostępnej przestrzeni i decyzji władz samorządowych. Cztery takie panele tworzą niezależną jednostkę, którą można łatwo przetransportować i postawić na dowolnym trawniku czy placu miejskim. Rośliny pnące (przede wszystkim Hedera helix) w naturalny sposób filtrują powietrze na poziomie cząsteczkowym, wychwytując pyły (PM₂.₅, PM₁₀) oraz lotne związki organiczne (LZO).
Dlaczego wertykalnie?
Tradycyjny trawnik filtruje poziomo (m²), a nasze ogrody dodają kolejne metry sześcienne (m³) biologicznego filtra powietrza. Dzięki pionowemu usadowieniu maksymalizujemy powierzchnię asymilacyjną roślin przy minimalnym zajęciu gruntu.
Konstrukcja nośna
- profile i rury kompozytowe Ø 50–75 mm, łączniki, kotwy – ultralekkie, odporne na czynniki atmosferyczne
Rośliny pnące (całoroczne), które dobrze radzą sobie w systemach kapilarnych.
- Hedera helix (bluszcz) – silna adaptacja do pionowych powierzchni, zimozielony (gatunek wiecznie zielonego pnącza)
- Euonymus fortunei (trzmielina pnąca) – dodatkowa filtracja LZO
- Lonicera japonica (wiciokrzew) – wytrzymały i gęsty podszyt
Autonomiczny system nawadniania
- zbiornik na deszczówkę (pojemność ~50 l) + zbiornik buforowy
- Mata kapilarna biegnąca wzdłuż konstrukcji ogrodu.
- podłoże z wysoką retencją (hydrożel, perlity) minimalizujące częstotliwość podlewania
Podłoże i geowłóknina drenująca
- Torf: Zapewnia odpowiednią retencję wody i dostarcza substancji organicznych, wspiera rozwój mikroorganizmów.
- Włókno kokosowe: Zwiększa przepuszczalność i lekkość podłoża, poprawia napowietrzenie korzeni. Jest ekologiczne, biodegradowalne i dobrze magazynuje wilgoć, jednocześnie zapobiegając nadmiernemu zagęszczeniu.
- Perlit: Mineralny dodatek poprawiający drenaż i napowietrzenie. Jest lekki, neutralny chemicznie i zapobiega zaskorupianiu gleby. W połączeniu z torfem i kokosem tworzy zrównoważone podłoże o dobrej strukturze.
Autonomiczne Wertykalne Ogrody— Koszt jednej jednostki
| SZACUNKOWY KOSZT – OBLICZENIA DLA 1 MODUŁU | |
| POZYCJA | KOSZT (PLN) |
| Konstrukcja kompozytowa | 4 000 |
| System nawadniania | 3000 |
| Podłoże i geowłóknina | 2 000 |
| Rośliny i transport | 1000 |
| Montaż i uruchomienie | 1 500 |
| Razem | ≈ 12 000 |
W pełni autonomiczny moduł wertykalny: korzenie pnączy nie mają bezpośredniego dostępu do gruntu
Specjalne kieszenie lub kasety na podłoże
– Każdy moduł zawiera kieszeń o głębokości ~30–50 cm, wypełnioną lekkim podłożem.
– To właśnie w tej kieszeni rozwijają się korzenie hedery, trzmieliny czy wiciokrzewu.Podłoże o dużej retencji wilgoci
– Mieszanka torfu kokosowego, perlitu i hydrożelu umożliwia korzeniom stały dostęp do wody przez capillary action (wstęgowe podciąganie wilgoci).
– Hydrożel magazynuje wodę z deszczówki, oddając ją stopniowo, nawet gdy użytkownik nie podleje modułu przez kilka dni.System nawadniania
– System kapilarny: Woda ze zbiornika na dole podciągana do roślin za pomocą materiałów kapilarnych.
– Hybrydowy system z małym zbiornikiem buforowym: Dla wyższych partii, mały zbiornik buforowy na górze.Odpływ drenażowy i wentylacja korzeni
– Nadmiar wody odsącza się grawitacyjnie przez otwory drenażowe, by zapobiec zalewaniu i gniciu korzeni.
– Przemyślana struktura kieszeni zapewnia dostęp powietrza i zapobiega zbrylaniu podłoża.Kontrola wzrostu korzeni
– Co 1–2 lata moduł można częściowo demontować i przeprowadzić przycięcie korzeni (podobnie jak w bonsai), utrzymując rośliny w dobrej kondycji.
– Alternatywnie, po ok. 4–6 sezonach wymienia się cały wkład podłoża, odświeżając system „od zera”.
Zalety ogrodów wertykalnych w kontekście filtracji powietrza i wpływu społecznego
Całoroczna filtracja powietrza
W przeciwieństwie do drzew liściastych, które zimą tracą liście i ograniczają swoje zdolności filtracyjne, ogrody wertykalne z roślinami zimozielonymi, takimi jak bluszcz, działają przez cały rok. Bluszcz efektywnie wychwytuje pyły zawieszone (PM2.5, PM10) oraz zanieczyszczenia gazowe, takie jak lotne związki organiczne, nawet w sezonie grzewczym, gdy jakość powietrza w miastach jest najgorsza. Dzięki temu ogrody wertykalne zapewniają stałą poprawę mikroklimatu w przestrzeniach miejskich.
Szybki wzrost i duża powierzchnia filtrująca
Bluszcz i inne pnącza mogą wzrosnąć nawet o 1-2 metry w ciągu jednego sezonu (w optymalnych warunkach: odpowiednie nasłonecznienie, żyzna gleba, regularne nawadnianie). Gęsta powierzchnia liści tworzy efektywną „zieloną ścianę”, która wychwytuje zanieczyszczenia na małej przestrzeni. W porównaniu do drzew, które potrzebują lat, by osiągnąć znaczącą wysokość i powierzchnię liści, ogrody wertykalne oferują szybsze rezultaty w poprawie jakości powietrza.
Unikatowość i estetyka
Ogrody wertykalne wyróżniają się unikatowym designem, który łączy funkcjonalność ekologiczną z walorami estetycznymi. Zielone ściany na budynkach, płotach czy wolnostojących konstrukcjach przyciągają uwagę i podnoszą atrakcyjność przestrzeni miejskich. Są one nie tylko praktycznym narzędziem filtracji powietrza, ale także elementem sztuki miejskiej, który wzbogaca krajobraz i podkreśla nowoczesne podejście do ekologii.
Mobilność
W odróżnieniu od drzew, które są trwale związane z miejscem posadzenia, ogrody wertykalne mogą być projektowane jako mobilne moduły. Dzięki temu można je łatwo relokować między lokalizacjami, np. na imprezy, eventy, kampusy uniwersyteckie czy festiwale ekologiczne. Ta elastyczność sprawia, że ogrody wertykalne są idealnym rozwiązaniem dla tymczasowych instalacji, które mają na celu poprawę jakości powietrza i promocję zrównoważonego rozwoju w różnych miejscach.
Autonomia
Ogrody wertykalne mogą działać w sposób autonomiczny, bez potrzeby korzystania z zewnętrznych źródeł energii. Systemy nawadniania oparte na grawitacji lub kapilarności, wykorzystujące deszczówkę i ręczne podlewanie, eliminują konieczność stosowania pomp elektrycznych. Dzięki temu są one ekologicznym i niskokosztowym rozwiązaniem, które minimalizuje ślad węglowy i sprzyja zrównoważonemu zarządzaniu zasobami wodnymi.
Aktywizacja społeczności
Ogrody wertykalne mogą pełnić rolę narzędzia angażującego lokalne społeczności. Programy takie jak „Adoptuj swój moduł” zachęcają mieszkańców do opieki nad modułami ogrodu, w tym podlewania i monitorowania stanu roślin. W ramach takich inicjatyw organizowane są krótkie warsztaty ekologiczne, które edukują uczestników w zakresie zrównoważonego rozwoju, pielęgnacji roślin i znaczenia zieleni w miastach. Tego typu działania budują poczucie wspólnoty, zwiększają świadomość ekologiczną i wzmacniają więzi społeczne.
Efektywność w przestrzeniach miejskich
Ogrody wertykalne są szczególnie cenne w gęsto zabudowanych miastach, gdzie brak miejsca ogranicza sadzenie drzew. Ich pionowa konstrukcja pozwala zmaksymalizować powierzchnię zieloną na niewielkim obszarze, np. na ścianach budynków czy ogrodzeniach. Choć drzewa mają większą zdolność pochłaniania dwutlenku węgla (np. 20-50 kg CO₂ rocznie dla dużego drzewa), ogrody wertykalne lepiej radzą sobie z wychwytywaniem pyłów i poprawą mikroklimatu w skali lokalnej.
Ograniczenia w porównaniu do drzew
Mimo licznych zalet ogrody wertykalne mają mniejszą biomasę niż drzewa, co ogranicza ich zdolność do pochłaniania dużych ilości CO₂. Drzewa w sezonie wegetacyjnym są bardziej efektywne w redukcji dwutlenku węgla i zapewnianiu cienia, co wpływa na obniżenie temperatury w miastach. Optymalnym rozwiązaniem jest łączenie ogrodów wertykalnych z drzewami, aby maksymalizować korzyści ekologiczne i społeczne.
Podsumowanie
Ogrody wertykalne, szczególnie z roślinami takimi jak bluszcz, oferują unikatowe zalety w filtracji powietrza i poprawie, jakości życia w miastach. Ich całoroczna zieleń, szybki wzrost, mobilność, autonomia i zdolność do angażowania społeczności czynią je doskonałym uzupełnieniem tradycyjnych drzew. Programy takie jak „Adoptuj swój moduł” dodatkowo wzmacniają ich wpływ społeczny, budując świadomość ekologiczną i integrując mieszkańców. W połączeniu z drzewami ogrody wertykalne mogą znacząco przyczynić się do tworzenia zdrowszych i bardziej zrównoważonych przestrzeni miejskich.
Dzięki wertykalnym ogrodom Fundacja World 3.0 wnosi nową jakość do miejskiej filtracji powietrza, wykorzystując pionową przestrzeń tam, gdzie tradycyjne nasadzenia są niemożliwe.
Lista donatorów projektu
